ESTRUCTURA ANATÓMICA DEL RAQUIS Y DEL PECÍOLO DE NUEVE TAXONES DE Geonoma WILLD. (ARECACEAE) PRESENTES EN VENEZUELA

Autores/as

  • Arnaldo Briceño Postgrado en Botánica Agrícola e Instituto de Botánica Agrícola, Facultad de Agronomía, Universidad Central de Venezuela.
  • Damelis Jáuregui Postgrado en Botánica Agrícola e Instituto de Botánica Agrícola, Facultad de Agronomía, Universidad Central de Venezuela.
  • Fred Stauffer Laboratoire de Systématique et Biodiversité, Conservatoire et Jardin botaniques de Genève, Université de Genève. Switzerland.

Palabras clave:

Anatomía, Arecaceae, Geonoma, pecíolo, raquis.

Resumen

Las especies de Geonoma (Arecaceae) son muy diversas morfológicamente, lo que dificulta su identificación a nivel específico e infra-específico. El objetivo de este trabajo fue caracterizar anatómicamente el raquis y el pecíolo de nueve taxones de este género que crecen en Venezuela, con el fin de encontrar caracteres que contribuyan a su delimitación taxonómica. Los taxones estudiados fueron: G. deversa (Poit.) Kunth subsp. deversa, G. pinnatifrons Willd. subsp. pinnatifrons, G. lehmannii Dammer ex Burret subsp. lehmannii, G. orbignyana Mart. subsp. orbignyana, G. paraguanensis H. Karst. G. simplicifrons Willd., G. spinescens H. Wendl. ex Burret y G. undata Klotzsch subsp. undata, con dos de sus morfotipos densa y undata. Los mismos fueron recolectados en algunos de los lugares geográficos donde ha sido indicada su presencia. El muestreo se hizo sobre tres individuos de cada especie; para ello se consideraron las hojas de la región media de la corona de cada taxón; tomando la porción media del pecíolo y fragmentos del raquis de la parte central de una de las hojas; dichas muestras se fijaron en FAA hasta su procesamiento, el cual se efectuó siguiendo las técnicas clásicas para microscopía óptica. Los resultados revelan rasgos anatómicos relevantes en estas dos porciones de la hoja que facilitan la delimitación específica, tal como se evidencia en la clave elaborada. Entre dichos rasgos se pueden citar: epidermis papilosa o no en raquis y pecíolo, contorno del raquis en sección transversal, disposición de haces vasculares en el pecíolo, vaina fibrosa de haces vasculares centrales continua o discontinua en raquis y pecíolo, cilindro esclerótico continuo o discontinuo en la región adaxial del pecíolo, entre otras.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Alvarado, G. y D. Jáuregui. 2011. Anatomía del raquis y la lámina foliar de Attalea butyracea (Mutis ex L.f) Wess. Boer y Attalea maripa (Aubl.) Mart. (Arecaceae, Arecoideae). Pittieria 35: 71-83.

Bouchaud, Ch., R. Thomas and M. Tengberg. 2011. The multipurpose date palm “tree”: anatomical identification of modern palm stems and practical application in the archaeological site of Madâ’in Sâlih (Saudi Arabia). SAGVNTVM EXTRA 11: 47-48.

Burret, M. 1930. Geonomeae americanae. Bot. Jahrb. Syst. 63: 123-270.

Calapis, R.M., V.C. Daracan, S. Villa-Castillo, W.M. Carandang and W.P. Abasolo. 2011. Structural characterization of buri (Corypha utan Lam.) petioles. Philipp. J. Sci. 140: 69-77.

Dassanayake, M. and B. Sivakadachchan. 1972. The vascular skeleton of the leaf base of Caryota urens. Phytomorphology 22: 296-304.

Dransfield, J., N. Uhl, C. Asmussen, W. Baker, M. Harley and C. Lewis. 2005. A new phylogenetic classification of the palm family, Arecaceae. Kew Bull. 60: 559-569.

Dransfield, J., N. Uhl, C. Asmussen, W. Baker, M. Harley and C. Lewis. 2008. Genera palmarum. Second edition. Kew Publishing. London, England. 732 p.

Ferreira, R.J. e R.C. De Vilhena. 2008. Aplicações taxonômicas da anatomia foliar de espécies amazônicas de Oenocarpus Mart. (Arecaceae). Acta Bot. Bras. 22: 999-1014.

Guevara, L. y P. Garzón. 2008. Morfoanatomía de órganos vegetativos aéreos en Desmoncus orthacanthos Mart. (Arecaceae, Arecoideae). Ernstia 18: 71-88.

Henderson, A., G. Galeano and R. Bernal. 1995. Field guide to the palm of the Americas. Princeton University Press. New Jersey, USA. 353 p.

Henderson, A. 2011. A revision of Geonoma (Arecaceae). Phytotaxa 17: 1-271.

Howard, R. 1979. The petiole. In: Metcalfe, C. and L. Chalk (Eds.). Anatomy of the dicotyledons. 88-96. Vol. I. Oxford University Press. Oxford, England. 276 p.

Johansen, D. 1940. Plant microtechnique. McGraw-Hill. New York, USA. 523 p.

Kraus, J. e M. Arduin. 1997. Manual básico de métodos em morfologia vegetal. EDUR. Rio de Janeiro, Brasil. 198 p.

Loiseau, O., I. Olivares, M. Paris, M. de La Harpe, A. Weigand, D. Koubínová, J. Rolland, ChD. Bacon, H. Balslev, F. Borchsenius, A. Cano, T. Couvreur, C. Delnatte, F. Fardin, M. Gayot, F. Mejía, T. Mota-Machado, M. Perret, J. Roncal, M.J. Sanin, F. Stauffer, Ch. Lexer, M. Kessler and N. Salamin. 2019. Targeted capture of hundreds of nuclear genes unravels phylogenetic relationships of the diverse neotropical palm Tribe Geonomateae. Frontiers in Plant Science 10. https://doi.org/10.3389/fpls.2019.00864

Millán, B. and F. Kahn. 2010. Characterization of leaf anatomy in species of Astrocaryum and Hexopetion (Arecaceae). Rev. Peru. Biol. 17: 81-94.

Moore, H. 1963. The types and lectotypes of some palm genera. Gentes Herb. 9: 245-274.

O´Brien, T. and M. McCully. 1981. The study of plant structure. Principles and selected methods. Termarcarphy Pty, LT. Melbourne, Australia. 344 p.

Parthasarathy, M. and L. Klotz. 1976. Palm «Wood» I. Anatomical aspects. Wood Sci. Technol. 10: 215- 229.

Pyykkö, M. 1985. Anatomy of the stem and petiole of Raphia hookeri (Palmae). Ann. Bot. Fenn. 22: 129-138.

Quero, H. y M. Pérez-Ferrara. 2010. El género Geonoma (Arecaceae: Arecoideae) en México. Rev. Mex. Biodiv. 81: 231-237.

Rowe, N. and S. Isnard. 2009. Biomechanics of climbing palms and how they climb. Plant Signal. Behav. 4: 875-877.

Rudall, P. 1991. Lateral meristems and stem thickening growth in monocotyledons. Bot. Rev. 57: 150-163.

Shengcheng, Z., I. Tomoya, H. Yoshiki and S. Junji. 2013. Anatomical and mechanical characteristics of leaf-sheath fibrovascular bundles in palms. Iawa J. 34: 285-300.

Stauffer, F. 2008. Arecaceae. In: Hokche, O., P. Berry y O. Huber (Eds.). Nuevo catálogo de la flora vascular de Venezuela. 688-695. Fundación Instituto Botánico de Venezuela Dr. Tobías Lasser. Caracas, Venezuela. 859 p.

Thiers, B. (Actualizado continuamente). Index Herbariorum: a global directory of public herbaria and associated staff. New York Botanical Garden´s Virtual Herbarium. Available at <http://sweetgum.nybg.org/science/ih/> access on 24 August 2019.

Thomas, R. 2013. Anatomy of the endemic palms of the Near and Middle East: archaeobotanical perspectives. Revue d’ethnoécologie 4: 1-16.

Tomlinson, P. 1961. Anatomy of the monocotyledons. II. Palmae. Clarendon Press. Oxford, England. 453 p.

Tomlinson, P. 1964. The vascular skeleton of coconut leaf base. Phytomorphology 14: 218-230.

Tomlinson, P. 1990. The structural biology of palm. Clarendon Press. Oxford, England. 492 p.

Tomlinson, P., J. Horn and J. Fisher. 2011. The Anatomy of palms. Oxford University Press, Hardback. Oxford, England. 276 p.

Uhl, N. and J. Dransfield. 1987. Genera palmarum. Allen Press Inc., Lawrence. Kansas, USA. 610 p.

Wessels-Boer, J. 1968. The geonomoid palms. Verhandelingen der Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Natuurkunde. Tweede Sectie 58: 1-202.

Willdenow, C. 1805. Species plantarum. Vol. 4, part 1. Berlin, Germany. 629 p.

Descargas

Número

Sección

Artículos